سرویس زمرد ثریا اسفندیاری در روز مراسم عروسی او با محمدرضا پهلوی

جواهراتی که خاندان سلطنتی کشورهای مختلف در سراسر دنیا، در مراسم مختلف استفاده می‌کنند همواره مورد توجه است. مراسم ازدواج هم یکی از رویدادهای مهمی هست که همواره مورد توجه قرار می‌گیرد. جواهراتی که سه همسر شاه سابق ایران در روز عروسی استفاده کردند هم ازین قاعده مستثنی نیست. سرویس زمرد ثریا اسفندیاری در این نوشته مورد بررسی قرار می گیرد.

در این نوشته درباره جواهراتی که ثریا اسفندیاری، دومین همسر محمدرضا پهلوی، در روز عروسی استفاده کرد می خوانیم. درباره جواهرات روز عروسی پرنسس فوزیه، همسر اول محمدرضا پهلوی، اینجا بخوانید. درباره تاج روز عروسی فرح دیبا، سومین همسر محمدرضا پهلوی، اینجا بخوانید.

نامزدی و ازدواج ثریا اسفندیاری و محمدرضا پهلوی

در مهرماه سال 1329 طی اعلامیه‌ای نامزدی ثریا اسفندیاری و محمدرضا پهلوی اعلام شد. قرار بود که آن‌دو به سرعت با هم ازدواج کنند اما بعد از نامزدی ثریا پهلوی دچار بیماری حصبه شد و مدتی طول کشید تا بتوانند مراسم عروسی را برگزار کنند. آن‌ها در نهایت در بهمن‌ماه 1329 ازدواج کردند. گفته می‌شود در دورانی که ثریا بیمار بوده، محمدرضا پهلوی جواهرات زیادی به‌عنوان هدیه برای او می‌فرستاده و برای او آرزوی بهبودی می‌کرده‌است. درباره حلقه نامزدی و نحوه آشنایی ثریا اسفندیاری و محمدرضا پهلوی اینجا بیشتر بخوانید.

ثریا اسفندیاری در بهمن 1329 با محمدرضا پهلوی ازدواج کرد. گفته می‌شود ثریا بعد از بهبودی ضعف بسیاری داشته و به‌همین دلیل در روز عروسی حمل کردن لباس بسیار زیبای کریستین دیور او برایش دشوار بوده است. ازین‌رو مجبور شدند تا بخشی از لباس را با قیچی ببرند تا ثریا بتواند راه برود.

جواهرات روز عروسی ثریا

در بیشتر تصاویری که از مراسم عروسی ثریا اسفندیاری موجود است، او با یک سرویس زمرد دیده می‌شود. در واقع این سرویس زمرد برای مراسم شام و از مراسم عقد استفاده شد.

برای مراسم عقد، ثریا یک کلاه ژولیت که در آن زمان بسیار مد بوده استفاده کرد. گفته می‌شود این کلاه مزین به جواهرات بوده اما به‌طور مستند اطلاعاتی در این رابطه پیدا نکردم.

بعد از مراسم عقد، برای مهمانی و مراسم شام ثریا از یک سرویس زمرد استفاده کرد. سرویسی که شامل یک تاج، گردنبند،گوشواره، انگشتر و سنجاق سینه است. بسیاری بر این باورند که این سرویس برای ثریا اسفندیاری ساخته شده است اما این مساله درباره تمام قطعات سرویس صدق نمی‌کند.

درباره گوشواره و سنجاق سینه اطلاعات دقیقی در دست نیست اما گردنبند این مجموعه از قبل در خزانه ملی جواهرات بوده است. به طور قطع تاج طرح خورشید زمرد به‌طور اختصاصی برای ثریا ساخته شد. گفته می‌شود چشم‌های ثریا به رنگ زمرد بوده و به‌همین دلیل او از این سرویس برای روز عروسی استفاده کرده بود.

نیم‌تاج طرح خورشید زمرد و الماس

این تاج برای ثریا ساخته شد. درباره سازنده آن اطلاعات دقیقی در دست نیست اما دو نیم‌تاج دیگر که بسیار شیبه این نیم‌تاج هستند وجود دارد. یکی نیم‌تاج پرنسس فوزیه و دیگری نیم‌تاج گریس کلی که هر دو از ساخته‌های ونکلیف اند آرپلز بوده است. با توجه به شباهت آن‌ها با این نیم‌تاج زمرد شاید بتوان گفت این نیم‌تاج هم از ساخته‌های ونکلیف می‌باشد.

درباره هدایای ازدواج گریس کلی اینجا بیشتر بخوانید.

ثریا از این نیم‌تاج به تنهایی و یا به همراه بقیه قطعات سرویس در مراسم و دیدارهای رسمی دیگری نیز استفاده کرد. از جمله این مراسم می‌توان به مراسمی که به دعوت بریتانیا در لندن برگزار شد و ملاقات با مقامات ایتالیایی در ایران اشاره کرد.

این نیم‌تاج بعد از طلاق ثریا از محمدرضا پهلوی در تهران باقی ماند. بعدها این تاج توسط فرح دیبا، همسر سوم محمدرضا پهلوی، و همچنین شهناز پهلوی، دختر محمدرضا پهلوی و پرنسس فوزیه، استفاده شد.

گردنبند زمرد و الماس بخشی از سرویس زمرد

گردنبندی که ثریا اسفندیاری در روز عروسی استفاده کرد، برخلاف تصور عموم برای او ساخته نشد. این گردنبند از قبل در خزانه ملی جواهرات ایران وجود داشت.

در سال 1347 ه.ش. تیمی از طرف دانشگاه سلطنتی تورنتوی کانادا برای بررسی و تحقیق روی گنجینه جواهرات خزانه ملی، وارد ایران شدند. نتایج این تحقیقات در قالب یک کتاب با نام جواهرات سلطنتی ایران به چاپ رسید. اطلاعاتی که در این قسمت درباره گردنبند نوشته شده بر اساس مطالب این کتاب می‌باشد.

برای ساخت این گردنبند از ترکیب نقره و طلا و سنگهای زمرد و الماس استفاده شده است. سابقه این گردنبند به قرن 13 ه.ش. برمی‌گردد. این گردنبند متعلق به قمرالسلطنه، چهل و ششمین دختر فتحعلیشاه بوده است. بر اساس اسناد موجود فقط زنان رده بالای خانواده سلطنتی اجازه استفاده از این گردنبند را داشته‌اند. شکوه‌السلطنه، یکی از همسران ناصرالدین‌شاه و مادر مظفرالدین‌شاه هم از این گردنبند استفاده کرده است. بعد از آن هم ثریا اسفندیاری در روز عروسی ازین گردنبند استفاده کرد.

سرانجام سرویس زمرد

ثریا هیچ‌وقت نتوانست وارثی برای تاج و تخت ایران بیاورد. بعد از مرگ علیرضا پهلوی، برادر تنی محمدرضا پهلوی، فقدان وارث بیشتر مطرح شد. محمدرضا پهلوی با وجود علاقه زیادی که به ثریا داد مجبور شد او را طلاق بدهد. در اسفند 1336 ثریا ایران را ترک کرد و یک‌ماه بعد در فروردین 1337 به‌طور رسمی از هم طلاق گرفتند.

ثریا هنگامی‌که ایران را ترک می‌کرد تمام هدایایی که محمدرضا پهلوی به او داده بود را با خود برد. گفته می‌شود محمدرضا پهلوی به دلیل علاقه زیادی که به ثریا داشت اجازه خروج همه جواهراتی که به‌عنوان هدیه به او داده بود را صادر کرد. اما این سرویس و تعدادی دیگر از جواهراتی که متعلق به خزانه ملی جواهرات بودند در ایران باقی ماندند.

این سرویس اکنون در خزانه ملی جواهرات ایران واقع در زیرزمین بانک مرکزی ایران در تهران نگهداری می‌شود.