تخم‌مرغ‌های عید پاک فبرژه و خانواده رومانف روسیه

نگاهی به پیدایش تخم‌مرغ‌های عید پاک فبرژه

نام عید پاک همیشه با تخم‌مرغ‌های رنگی این مناسبت گره خورده است. در دنیای جواهرات هم نام تخم‌مرغ‌های جواهرنشان با نام برند فبرژه گره خورده است. در سال 1882 پیتر کارل فبرژه کسب و کار بسیار معمولی جواهرات پدرش را به دست گرفت.

او به همراه برادرش آگاتون به سرعت آن را به یک پدیده بین المللی تبدیل کرد. موفقیت این دو برادر ماهیت تجارت را تغییر داد. آن‌ها از سبک مد روز که در آن زمان الماس غالب بود، خارج شدند. برادران فبرژه شروع به احیای هنر میناکاری که تقریبا فراموش شده بود پرداختند.  آنها اشیاء لوکس را به کارنامه خود اضافه کردند، از جمله اشیای فانتزی مانند تخم مرغ‌های عید پاک. این تخم مرغ‌های لوکس خیلی زود مورد توجه خانواده سلطنتی روسیه قرار گرفتند.

تخم‌مرغ‌های عید پاک فبرژه در خانواده رومانف‌ها

اولین بار دوک بزرگ ولادیمیر، عموی امپراطور الکساندر سوم، برند فبرژه و تخم‌مرغ‌های زیبای آن‌را به خانواده سلطنتی روسیه معرفی کرد. الکساندر سوم اولین بار در سال 1885 م. یک تخم‌مرغ ارزشمند برای همسرش ملکه ماریا فئودورونا به مناسبت عید پاک سفارش داد.

الکساندر سوم تا سال 1893 م. تعداد 10 تخم‌مرغ گران‌بها از این برند سفارش داد. بعد از فوت الکساندر سوم، پسرش، نیکلاس دوم این سنت را ادامه داد. در دوران نیکلاس دوم هم تعداد 40 تخم مرغ از این برند خریداری شد. نیکلاس دوم تا زمانی‌که مادرش، ملکه ماریا فئودورونا، زنده بود هر سال دو تخم‌مرغ سفارش می‌داد، یکی برای همسرش و یکی برای مادرش. جالب است بدانید داخل همه این تخم‌مرغ‌ها یک هدیه یا سوپرایز قرار داشت. الکساندر دوم و همسرش به جواهرات علاقه زیادی داشتند. آنها از جمله اولین مشتریان مهم برند بوشرون هم بودند. درباره تاریخچه برند بوشرون اینجا بیشتر بخوانید.

سرانجامِ تخم‌مرغ‌های عید پاک فبرژه

از سال 1885 تا سال 1917 که انقلاب بولشوویک‌ها اتفاق افتاد، به غیر از دو سال 1904 و 1905 که روسیه در حال جنگ با ژاپن بود، هر سال این تخم‌مرغ ها تهیه می‌شد. بعد از انقلاب بولشوویک‌ها همه این تخم‌مرغ‌ها به همراه جواهرات و اشیای ارزشمند موجود در کاخ بسته‌بندی شد و در کاخ کرملین نگهداری می‌شد. در نهایت به دلیل مشکلات اقتصادی و قحطی که در روسیه بوجود آمد این تخم‌مرغ‌ها به همراه اشیای دیگر به‌فروش رسیدند. از حدود 50 تخم‌مرغ عید پاک که در میان جواهرات خانواده سلطنتی روسیه بود، تنها 9 تا در موزه فبرژه نگهداری می‌شود و مابقی در کشورهای دیگر می‌باشد. در ادامه این 9 تخم‌مرغ به‌جا مانده در موزه فبرژه را معرفی می‌کنم:

1. تخم‌مرغ 1885-Hen Egg

این تخم‌مرغ اولین سفارش ساخته شده برند فبرژه برای خانواده رومانف به مناسبت عید پاک بود. فبرژه برای طراحی و ساخت این تخم‌مرغ از یک نمونه قرن هجدهمی الهام گرفته بود. کل تخم‌مرغ و هدیه داخل آن همه از جنس طلای 24 عیار است. پوسته تخم‌مرغ با یک لایه مینای سفید مات پوشانده شده و داخل آن یک گوی طلا مانند زرده تخم‌مرغ قرار گرفته که خود آن هم حاوی قطعه دیگری است. داخل زرده تخم‌مرغ یک مرغ طلایی قرار گرفته که زمان ساختش یک قطعه یاقوت قرمز آویزان بوده که گویا در جابجایی‌ها مفقود شده‌است.

• رنسانس 1894 Renaissance Egg

این تخم‌مرغ در عید پاک سال 1894 توسط الکساندر سوم برای همسرش سفارش داده شد. این قطعه از یکی از جعبه‌های جواهر  در موزه Dresden Grünes Gewölbe  در آلمان الهام گرفته است. جنس بدنه این تخم‌مرغ از عقیق می‌باشد و روی آن قطعاتی از طلا قرار گرفته و روی آن‌ها با الماس تزئین شده است. در قسمت بالای تخم‌مرغ و در میانه آن یک قطعه یاقوت قرمز قرار گرفته است.

• غنچه گل رز 1895 Rosebud Egg

روی این تخم مرغ تیرهایی با پوشش الماس قرار گرفته که نشانه عشق است. این قطعه اولین تخم‌مرغ عید پاک بوده که نیکلاس دوم چند ماه پس از ازدواج با همسرش برای او تهیه کرده بود. جنس تخم‌مرغ مانند همه تخم‌مرغهای فبرژه طلا می‌باشد. روی آن با الماس و یاقوت و البته مینای قرمز شفاف تزئین شده است. داخل این تخم‌مرغ یک غنچه گل رز زرد از جنس طلا و پوشانده شده با مینای زرد و سبز قرار گرفته سات. در بالای تخم‌مرغ تصویری از نیکلاس جوان و سال تهیه تخم‌مرغ در زیر یک قطعه الماس با برش تیبل کات قرار گرفته است. گویا به جز غنچه رز، یک تاج الماس نشان با یک آویز یاقوت قرمز هم بوده که اکنون وجود ندارد.

• تاجگذاری 1897 Corronation Egg

این تخم‌مرغ یکی از نمادین‌ترین تخم‌مرغ‌های فبرژه می‌باشد. این قطعه بعد از به امپیراطوری رسیدن نیکلاس دوم و به عنوان بزرگداشت روز ورود همسرش به مسکو برای تاجگذاری در کلیسای جامع شهر ساخته‌شد. جنس تخم‌مرغ تماما از طلا با پوششی از مینای زرد می‌باشد. عقاب دوسر سیاه که با الماس تزئین شده در تمام قسمت‌های آن دیده می‌شود. طراحی تخم‌مرغ از لباس طلادوزی شده ملکه در روز تاجگذاری الهام گرفته بود. داخل تخم‌مرغ یک کالسکه قرن هجدمی از جنس طلا قرار داشت که شبیه کالسکه‌ای بود که روز تاجگذاری از آن استفاده شده بود. داخل کالسکه یک قطعه زمرد آویزان بوده که بعدها با یک قطعه الماس زرد در برش بریولت جایگزین شده بوده که در حال حاضر هیچکدام موجود نیست.

• زنبق‌های دره 1898 Lilies of The Valley Egg

این تخم‌مرغ در سبک آرت نوو  Art Nouveau طراحی شده‌است. گل برف یا زنبق دره، گل مورد علاقه همسر نیکلاس دوم بوده و از این گل در طراحی این قطعه الهام گرفته شده است. هدیه داخل این تخم‌مرغ سه عکس بوده که با پیچاندن تاج بالای آن بیرون می‌آید. عکس‌ها متعلق به نیکلاس دوم و دو دخترشان بوده‌است.

• دوشس مارلبرو 1902 The Duchess of Marlborough Egg

این قطعه در واقع یک ساعت است که زمان را به طور دقیق نشان می‌داده است. این قطعه در واقع توسط خانواده سلطنتی روسیه سفارش داده نشده بود. دوشس مارلبروی انگلیسی این تخم‌مرغ را به مناسبت اولین بازدید خود از روسیه به فبرژه سفارش داد. این قطعه ساید یکی از برجسته‌ترین قطعات بین 10 یا 12 قطعه‌ای است که کسانی غیر از خانواده سلطنتی آن‌ها را سفارش داده‌اند. جنس این تخم‌مرغ هم مانند بقیه از طلاست. یک مار که سر آن یک قطعه الماس است روی مینای صورتی شفاف سطح تخم‌مرغ و پایه آن قرار گرفته است. تخم‌مرغ دارای یک صفحه گردان است که با چرخش آن، سر الماس نشان مار، زمان را نشان می‌دهد.

• درخت مگنولیا 1911 Bay-Tree Egg

درخت بِی که در واقع از خانواده مگنولیا به حساب می‌آید منبع الهام این قطعه بوده‌است. این تخم‌مرغ هدیه عید پاک نیکلاس دوم به مادرش بوده‌است. این قطعه در واقع به‌طور مستقیم از این درخت الهام نگرفته‌است. در بین هدایایی که به خانواده سلطنتی روسیه اهدا شده بوده، یک قطع خارق‌العاده وجود دارد که مورد علاقه ملکه مادر بوده‌است. این قطعه نوعی ماشین اتوماتیک بوده که سر ساعت‌های مشخصی یک پرنده از آن بیرون می‌امده و آواز می‌خانده است. طبق مستندات موجود این ماشین هدیه‌ای از طرف فرانسوی‌ها بوده است. طبق فاکتور موجود در اسناد فبرژه در ساخت این تخم‌مرغ 325 قطعه برگ از جنس سنگ نفریت، 110 گل طلای میناکاری شده، 20 قطعه یاقوت قرمز، 53 قطعه مروارید، 219 الماس در تراش رزکات به‌کار رفته‌است.

• نوبل 1914 Noble Ice Egg

این تخم‌مرغ جزو معدود تخم‌مرغ‌های فبرژه هست که جنسش از پلاتین می‌باشد. سطح تخم‌مرغ با مینای سفید شفاف پوشانده شده‌است. داخل تخم‌مرغ یک ساعت لوزی‌شکل است که با الماس تزئین شده‌است. این تخم‌مرغ به سفارش امانوئل نوبل، برادرزاده آلفرد نبول معروف، یکی از چهره‌های برجسته صنعت نفت در آن زمان ساخته شده‌است.

• سفارش سنت جورج 1916 Order of St George Egg

این تخم‌مرغ یکی از تخم‌مرغ‌هایی است‌که نیکلاس دوم برای مادرش سفارش داده‌بود. در زمان جنگ جهانی اول پیدا کردن مواد اولیه گرانبها مانند طلا بسیار دشوار بود. در بین تمامی تخم‌مرغ‌های فبرژه تنها دو تخم‌مرغ از جنس نقره وجود دارد که به دلیل ساخت آن‌ها در دوره جنگ و کمیاب بودن طلا بوده‌است. این تخم‌مرغ یکی از آن‌هاست. سطح روی تخم‌مرغ میناکاری مات شده و روی آن با ریبون‌هایی از جنس نقره قرار دارد بدون هیچ الماس و یاقوتی!! این قطعه تنها قطعه‌ای است که ملکه مادر، ماریا فئودورونا، بعد از انقلاب روسیه، هنگام تبعید با خود از کشور خارج کرد.

این نه تخم‌مرغ در حال حاضر در موزه فبرژه قابل بازدید هستند. اما تعداد دیگری از تخم‌مرغ‌های عید پاک فبرژه که فروخته شدند در نقاط دیگر جهان در موزه‌ها وحراجی‌های مختلف دیده شده‌اند.